ترمیم دندان
پوسیدگی دندان‌ها از طریق درمان‌های ترمیمی در دندان‌پزشکی رفع می‌شود. بهترین دندانپزشک رشت برای کامپوزیت درصورتی‌که به موقع برای رفع پوسیدگی دندان‌ها اقدام نشود، به مرور زمان پیشرفت کرده و موجب دندان درد، عفونت و از دست دادن دندان می‌شود. ازاین‌رو نیاز است که برای مراقبت از دندان‌ها در مقابل پوسیدگی حتما ویزیت‌های دوره‌ای دهان و دندان داشته باشید و به دندانپزشک مراجعه کنید. علاوه بر این استفاده از مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه نیز همیشه در برنامه روزانه خود داشته باشید. سطوح ترمیم دندان‌های آسیب دیده با توجه به عمق و شدت پوسیدگی دندان متفاوت است.
به عنوان مثال در مواردی که پوسیدگی فقط به قسمت خیلی کمی از مینای دندان آسیب زده باشد، برداشتن پوسیدگی ساده‌تر است و پر کردن حفره دندان با استفاده از مواد کمتری انجام می‌شود. اما درصورتی‌که پوسیدگی دارای عمق بیشتری باشد و دندان آسیب شدید‌تری دیده باشد، نیاز است که پوسیدگی تا جایی که ادامه دارد کاملا برداشته شود، از طرفی پر کردن این حفره‌های دندانی به مواد پرکننده بیشتری نیاز دارد. در واقع همین مسئله موجب شده که ترمیم سه سطحی در مقایسه با ترمیم یک سطحی هزینه بیشتری داشته باشد و ترمیم کلاس یک دو سه و پنج شرایط و هزینه متفاوتی داشته باشند.
انواع حفره‌های پوسیدگی دندان بر اساس محل آن‌ها
انواع حفره‌های پوسیدگی دندان با توجه به محل آن‌ها متفاوت است و از روش‌های ترمیمی مختلفی برای درمان استفاده می‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- ترمیم کلاس ۱
در مواردی که پوسیدگی در حفره‌های سطح اکلوزال دندان‌های پرمولر، مولر و دو سوم قسمت فوقانی دندان‌های خلفی و سطح لینگوال دندان‌های قدامی به وجود می‌آیند نیاز به ترمیم کلاس ۱ دارند.
- ترمیم کلاس ۲
اگر پوسیدگی در سطوح بین دندانی ( پروگزیمال) دندان‌های پرمولر و مولر اتفاق بیفتد، ترمیم کلاس ۲ باید انجام شود.
- ترمیم کلاس ۳
اگر حفره‌های ناشی از پوسیدگی در سطوح میان دندان در دندان‌های قدامی ( سانترال، لترال و کانین) ایجاد شود و لبه‌های انسیزال دندان‌ها همچنان سالم باشند دندانپزشک از ترمیم کلاس ۳ استفاده می‌کند.
- ترمیم کلاس ۴
ترمیم کلاس ۴ برای درمان حفره‌هایی که در لبه‌های انسیزال دندان‌ها به وجود می‌آید توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود.
- ترمیم کلاس ۵
هنگامی که پوسیدگی دندان‌های قدامی و خلفی، یک سوم جینجوال نزدیک لثه در سطح لیبیال و یا سطح لینگوال را درگیر می‌کند نیاز به ترمیم کلاس ۵ است.
- ترمیم کلاس ۶
درصورتی‌که پوسیدگی نوک کاسپ‌های دندان‌های پره مولر، کانین و یا مولر را درگیر کرده باشد باید ترمیم کلاس ۶ انجام شود.
بنابراین همانطور که اشاره شد ترمیم کلاس یک دو سه و پنج هر یک برای درمان پوسیدگی‌های با شدت و سطوح متفاوت توسط دندانپزشک انتخاب و استفاده می‌شوند.
مراحل درمان ترمیم دندان به چه صورتی است؟
دندانپزشک پروسه درمانی ترمیم دندان را به صورت زیر انجام می‌دهد.
- ابتدا دندانپزشک از دندان‌های بیمار یک معاینه کامل انجام می‌دهد و با انجام رادیوگرافی و سایر ابزارهای کمکی پوسیدگی دندان‌ها را به طور دقیق تشخیص می‌دهد.
- پس از تعیین پوسیدگی‌ها دندانپزشک درمان را شروع می‌کند. برای این منظور با تزریق بی‌حسی در موضع فک، دندان را کاملا بی‌حس می‌کند تا بتواند پوسیدگی‌ها را بردارد و بدون آنکه بیمار درد و ناراحتی احساس کند و پر کردن دندان را انجام می‌دهد.
- هنگامی که بی‌حسی به‌طورکامل اثر می‌کند دندانپزشک با برداشتن پوسیدگی‌ها، حفره‌ای تمیز در دندان ایجاد کرده و آن را با استفاده از مواد ترمیمی مناسب پر می‌کند و فشرده می‌سازد.
- دندانپزشک برای پر کردن سطح حفره با مواد ترمیمی از ابزار دستی خاصی استفاده می‌کند تا شکلی که برای سطح ترمیم ایجاد می‌کند با سایر قسمت‌های دندان و سایر دندان‌ها مطابقت داشته باشد. اگر پر کردن دندان و بازسازی آن به خوبی انجام شود می‌تواند عملکردی طبیعی همانند سایر دندان‌ها داشته باشد.
- در پایان دندانپزشک کوتاهی یا بلندی ترمیم را کنترل می‌کند تا تداخلی با دندان‌های مقابل نداشته باشد.
- سپس آن را پالیش می‌کند تا سطحی صاف و یکدست داشته باشد. درصورتی‌که سطح ترمیم ناهموار باشد پلاک و مواد غذایی به آسانی دور آن انباشته می‌شود و موجب آسیب دیدن ترمیم و کاهش طول عمر آن می‌شود.
انواع مواد مورد استفاده در دندان پزشکی ترمیمی
برای پرکردن دندان‌ها و روکش آن‌ها از مواد مختلفی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به انواع رزین، آمالگام و سرامیک و غیره اشاره نمود. هر یک از این مواد دارای مزایا و معایب خاصی هستند، ازاین‌رو در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه بیشتر به معرفی این مواد می‌پردازیم.
- آمالگام
یکی از پرکاربردترین مواد ترمیمی آمالگام است، که معمولا برای ترمیم دندان‌های خلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده متشکل از جیوه مایع و فلزاتی مانند قلع، نقره و مس است. آمالگام قرن‌ها است که برای پر کردن دندان‌ها به کار می‌رود، اما مسمومیت با جیوه موجب شده که افراد کمتر تمایلی به استفاده از آن داشته باشند. البته سازمان بهداشت جهانی در سراسر دنیا این مسئله را تکذیب نموده است.
این ماده به راحتی حفره‌های کوچک تا بزرگ را با قدرت و استحکام بالایی پر می‌کند و مقرون‌به‌صرفه است. اما رنگ فلزی و نقره‌ای آن موجب شده که هماهنگی با رنگ دندان‌ها نداشته باشد و پس از چند سال موجب تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود. معمولا در ترمیم حفره‌های کوچک تا متوسط دندان‌های خلفی، ترمیم‌های بیلداپ و بازسازی تاج دندان از آمالگام استفاده می‌کنند.
- رزین کامپوزیت
از دیگر موادی که برای ترمیم و پر کردن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد رزین کامپوزیت‌ها هستند. این مواد که بر پایه پلیمر هستند دارای قابلیت شکل پذیری بالایی بوده و ظاهری بسیار طبیعی برای دندان ایجاد می‌کنند. رزین کامپوزیت‌ها شکل پذیری بالایی دارند و به همین دلیل بیشتر از سایر مواد ترمیمی در درمان اکثر حفره‌های دندانی کاربرد دارند. رزین کامپوزیت‌ها معمولا برای ترمیم حفره‌های بعضی از دندان‌های خلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- RMGI
گلاس آینومر اصلاح شده با رزین نیز نوعی ماده ترمیمی دندان است که به دو صورت مایع و پودر موجود بوده و دندانپزشک آن‌ها را ترکیب نموده و برای ترمیم دندان استفاده می‌کند. با توجه به اینکه RMGI دارای خاصیت آزادسازی فلوراید است می‌تواند در درمان حفره‌های پوسیده با آزادسازی فلوراید موجب تقویت ساختار دندان شود. از آنجایی که این ماده دارای میزان حساسیت کمتری نسبت به رطوبت است معمولا در حفره‌های پوسیدگی کلاس ۵ و پوسیدگی سطح ریشه‌ها در نزدیکی لثه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ازاین‌رو در صورتی که تحلیل لثه موجب نمایان شدن ریشه‌ها و حساس شدن دندان‌ها شده باشد با استفاده از RMGI می‌توان حساسیت دندان‌ها را کاهش داد.
- سرامیک
سرامیک از دیگر مواد پرکننده دندان است که ضمن مقاومت بالایی که دارد زیبایی ظاهری بسیار خوبی به دندان‌ها می‌بخشد، به همین دلیل معمولا برای ترمیم تاج، روکش و بریج دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین مزیت سرامیک این است که دارای رنگ‌بندی است و می‌توان رنگی را انتخاب کرد که با رنگ طبیعی سایر دندان‌ها مطابقت داشته باشد. سرامیک‌ها اگر چه زیبا و طبیعی به نظر می‌رسند اما شکننده‌تر از سایر مواد ترمیمی هستند.
ترمیم دندان چه خطرات یا عوارضی دارد؟
ترمیم کلاس یک دو سه و پنج می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. از شایع‌ترین عوارض ترمیم دندان می‌توان به ایجاد حساسیت و ناراحتی عمومی بعد از ترمیم اشاره نمود. موارد نادری نیز وجود دارد که ترمیم دندان موجب ابتلا فرد به عفونت و یا ایجاد واکنش آلرژیک نسبت به فلزات به کار رفته می‌شود.
از دیگر عوارض ترمیم دندان می‌توان به خرد یا شکسته شدن ترمیم و یا جدا شدن آن اشاره نمود. درصورتی‌که هر یک از این اتفاقات رخ دهد بیمار باید هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه نماید تا درمان مجدد دندان در صورت نیاز انجام شود.
مراقبت‌های پس از ترمیم دندان
پس از ترمیم کلاس یک دو سه و پنج نیاز است که بیمار مراقبت‌هایی را انجام دهد و به مدت ۲۴ ساعت به دستورالعمل‌های زیر عمل کند تا مانع از صدمه دیدن ترمیم‌های دندانی شود.
- از غذاهای سرد استفاده کند و از مصرف غذاهای داغ خودداری کنید.
- غذاهای نرم مصرف کنید و از خوردن غذاهای سفت و مغزیجات بپرهیزید.
- هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- به غیر از دندان‌ها بیمار لازم است که لثه، سطح زبان، گونه‌ها و سقف دهان را نیز به خوبی تمیز کند.
ترمیم دندان
پوسیدگی دندان‌ها از طریق درمان‌های ترمیمی در دندان‌پزشکی رفع می‌شود. بهترین دندانپزشک رشت برای کامپوزیت درصورتی‌که به موقع برای رفع پوسیدگی دندان‌ها اقدام نشود، به مرور زمان پیشرفت کرده و موجب دندان درد، عفونت و از دست دادن دندان می‌شود. ازاین‌رو نیاز است که برای مراقبت از دندان‌ها در مقابل پوسیدگی حتما ویزیت‌های دوره‌ای دهان و دندان داشته باشید و به دندانپزشک مراجعه کنید. علاوه بر این استفاده از مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه نیز همیشه در برنامه روزانه خود داشته باشید. سطوح ترمیم دندان‌های آسیب دیده با توجه به عمق و شدت پوسیدگی دندان متفاوت است.
به عنوان مثال در مواردی که پوسیدگی فقط به قسمت خیلی کمی از مینای دندان آسیب زده باشد، برداشتن پوسیدگی ساده‌تر است و پر کردن حفره دندان با استفاده از مواد کمتری انجام می‌شود. اما درصورتی‌که پوسیدگی دارای عمق بیشتری باشد و دندان آسیب شدید‌تری دیده باشد، نیاز است که پوسیدگی تا جایی که ادامه دارد کاملا برداشته شود، از طرفی پر کردن این حفره‌های دندانی به مواد پرکننده بیشتری نیاز دارد. در واقع همین مسئله موجب شده که ترمیم سه سطحی در مقایسه با ترمیم یک سطحی هزینه بیشتری داشته باشد و ترمیم کلاس یک دو سه و پنج شرایط و هزینه متفاوتی داشته باشند.
انواع حفره‌های پوسیدگی دندان بر اساس محل آن‌ها
انواع حفره‌های پوسیدگی دندان با توجه به محل آن‌ها متفاوت است و از روش‌های ترمیمی مختلفی برای درمان استفاده می‌شود که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- ترمیم کلاس ۱
در مواردی که پوسیدگی در حفره‌های سطح اکلوزال دندان‌های پرمولر، مولر و دو سوم قسمت فوقانی دندان‌های خلفی و سطح لینگوال دندان‌های قدامی به وجود می‌آیند نیاز به ترمیم کلاس ۱ دارند.
- ترمیم کلاس ۲
اگر پوسیدگی در سطوح بین دندانی ( پروگزیمال) دندان‌های پرمولر و مولر اتفاق بیفتد، ترمیم کلاس ۲ باید انجام شود.
- ترمیم کلاس ۳
اگر حفره‌های ناشی از پوسیدگی در سطوح میان دندان در دندان‌های قدامی ( سانترال، لترال و کانین) ایجاد شود و لبه‌های انسیزال دندان‌ها همچنان سالم باشند دندانپزشک از ترمیم کلاس ۳ استفاده می‌کند.
- ترمیم کلاس ۴
ترمیم کلاس ۴ برای درمان حفره‌هایی که در لبه‌های انسیزال دندان‌ها به وجود می‌آید توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود.
- ترمیم کلاس ۵
هنگامی که پوسیدگی دندان‌های قدامی و خلفی، یک سوم جینجوال نزدیک لثه در سطح لیبیال و یا سطح لینگوال را درگیر می‌کند نیاز به ترمیم کلاس ۵ است.
- ترمیم کلاس ۶
درصورتی‌که پوسیدگی نوک کاسپ‌های دندان‌های پره مولر، کانین و یا مولر را درگیر کرده باشد باید ترمیم کلاس ۶ انجام شود.
بنابراین همانطور که اشاره شد ترمیم کلاس یک دو سه و پنج هر یک برای درمان پوسیدگی‌های با شدت و سطوح متفاوت توسط دندانپزشک انتخاب و استفاده می‌شوند.
مراحل درمان ترمیم دندان به چه صورتی است؟
دندانپزشک پروسه درمانی ترمیم دندان را به صورت زیر انجام می‌دهد.
- ابتدا دندانپزشک از دندان‌های بیمار یک معاینه کامل انجام می‌دهد و با انجام رادیوگرافی و سایر ابزارهای کمکی پوسیدگی دندان‌ها را به طور دقیق تشخیص می‌دهد.
- پس از تعیین پوسیدگی‌ها دندانپزشک درمان را شروع می‌کند. برای این منظور با تزریق بی‌حسی در موضع فک، دندان را کاملا بی‌حس می‌کند تا بتواند پوسیدگی‌ها را بردارد و بدون آنکه بیمار درد و ناراحتی احساس کند و پر کردن دندان را انجام می‌دهد.
- هنگامی که بی‌حسی به‌طورکامل اثر می‌کند دندانپزشک با برداشتن پوسیدگی‌ها، حفره‌ای تمیز در دندان ایجاد کرده و آن را با استفاده از مواد ترمیمی مناسب پر می‌کند و فشرده می‌سازد.
- دندانپزشک برای پر کردن سطح حفره با مواد ترمیمی از ابزار دستی خاصی استفاده می‌کند تا شکلی که برای سطح ترمیم ایجاد می‌کند با سایر قسمت‌های دندان و سایر دندان‌ها مطابقت داشته باشد. اگر پر کردن دندان و بازسازی آن به خوبی انجام شود می‌تواند عملکردی طبیعی همانند سایر دندان‌ها داشته باشد.
- در پایان دندانپزشک کوتاهی یا بلندی ترمیم را کنترل می‌کند تا تداخلی با دندان‌های مقابل نداشته باشد.
- سپس آن را پالیش می‌کند تا سطحی صاف و یکدست داشته باشد. درصورتی‌که سطح ترمیم ناهموار باشد پلاک و مواد غذایی به آسانی دور آن انباشته می‌شود و موجب آسیب دیدن ترمیم و کاهش طول عمر آن می‌شود.
انواع مواد مورد استفاده در دندان پزشکی ترمیمی
برای پرکردن دندان‌ها و روکش آن‌ها از مواد مختلفی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به انواع رزین، آمالگام و سرامیک و غیره اشاره نمود. هر یک از این مواد دارای مزایا و معایب خاصی هستند، ازاین‌رو در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه بیشتر به معرفی این مواد می‌پردازیم.
- آمالگام
یکی از پرکاربردترین مواد ترمیمی آمالگام است، که معمولا برای ترمیم دندان‌های خلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده متشکل از جیوه مایع و فلزاتی مانند قلع، نقره و مس است. آمالگام قرن‌ها است که برای پر کردن دندان‌ها به کار می‌رود، اما مسمومیت با جیوه موجب شده که افراد کمتر تمایلی به استفاده از آن داشته باشند. البته سازمان بهداشت جهانی در سراسر دنیا این مسئله را تکذیب نموده است.
این ماده به راحتی حفره‌های کوچک تا بزرگ را با قدرت و استحکام بالایی پر می‌کند و مقرون‌به‌صرفه است. اما رنگ فلزی و نقره‌ای آن موجب شده که هماهنگی با رنگ دندان‌ها نداشته باشد و پس از چند سال موجب تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود. معمولا در ترمیم حفره‌های کوچک تا متوسط دندان‌های خلفی، ترمیم‌های بیلداپ و بازسازی تاج دندان از آمالگام استفاده می‌کنند.
- رزین کامپوزیت
از دیگر موادی که برای ترمیم و پر کردن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد رزین کامپوزیت‌ها هستند. این مواد که بر پایه پلیمر هستند دارای قابلیت شکل پذیری بالایی بوده و ظاهری بسیار طبیعی برای دندان ایجاد می‌کنند. رزین کامپوزیت‌ها شکل پذیری بالایی دارند و به همین دلیل بیشتر از سایر مواد ترمیمی در درمان اکثر حفره‌های دندانی کاربرد دارند. رزین کامپوزیت‌ها معمولا برای ترمیم حفره‌های بعضی از دندان‌های خلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- RMGI
گلاس آینومر اصلاح شده با رزین نیز نوعی ماده ترمیمی دندان است که به دو صورت مایع و پودر موجود بوده و دندانپزشک آن‌ها را ترکیب نموده و برای ترمیم دندان استفاده می‌کند. با توجه به اینکه RMGI دارای خاصیت آزادسازی فلوراید است می‌تواند در درمان حفره‌های پوسیده با آزادسازی فلوراید موجب تقویت ساختار دندان شود. از آنجایی که این ماده دارای میزان حساسیت کمتری نسبت به رطوبت است معمولا در حفره‌های پوسیدگی کلاس ۵ و پوسیدگی سطح ریشه‌ها در نزدیکی لثه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ازاین‌رو در صورتی که تحلیل لثه موجب نمایان شدن ریشه‌ها و حساس شدن دندان‌ها شده باشد با استفاده از RMGI می‌توان حساسیت دندان‌ها را کاهش داد.
- سرامیک
سرامیک از دیگر مواد پرکننده دندان است که ضمن مقاومت بالایی که دارد زیبایی ظاهری بسیار خوبی به دندان‌ها می‌بخشد، به همین دلیل معمولا برای ترمیم تاج، روکش و بریج دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین مزیت سرامیک این است که دارای رنگ‌بندی است و می‌توان رنگی را انتخاب کرد که با رنگ طبیعی سایر دندان‌ها مطابقت داشته باشد. سرامیک‌ها اگر چه زیبا و طبیعی به نظر می‌رسند اما شکننده‌تر از سایر مواد ترمیمی هستند.
ترمیم دندان چه خطرات یا عوارضی دارد؟
ترمیم کلاس یک دو سه و پنج می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. از شایع‌ترین عوارض ترمیم دندان می‌توان به ایجاد حساسیت و ناراحتی عمومی بعد از ترمیم اشاره نمود. موارد نادری نیز وجود دارد که ترمیم دندان موجب ابتلا فرد به عفونت و یا ایجاد واکنش آلرژیک نسبت به فلزات به کار رفته می‌شود.
از دیگر عوارض ترمیم دندان می‌توان به خرد یا شکسته شدن ترمیم و یا جدا شدن آن اشاره نمود. درصورتی‌که هر یک از این اتفاقات رخ دهد بیمار باید هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه نماید تا درمان مجدد دندان در صورت نیاز انجام شود.
مراقبت‌های پس از ترمیم دندان
پس از ترمیم کلاس یک دو سه و پنج نیاز است که بیمار مراقبت‌هایی را انجام دهد و به مدت ۲۴ ساعت به دستورالعمل‌های زیر عمل کند تا مانع از صدمه دیدن ترمیم‌های دندانی شود.
- از غذاهای سرد استفاده کند و از مصرف غذاهای داغ خودداری کنید.
- غذاهای نرم مصرف کنید و از خوردن غذاهای سفت و مغزیجات بپرهیزید.
- هر روز مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- به غیر از دندان‌ها بیمار لازم است که لثه، سطح زبان، گونه‌ها و سقف دهان را نیز به خوبی تمیز کند.
مجوزهای بهداشتی مواد غذایی، آشامیدنی و بهداشتی و نحوه صدور آن ها و مدارک مورد نیاز