- تعریف عضو
ماده 8 قانون بخش تعاونی می گوید : عضو در شرکت های تعاونی شخصی است حقیقی یا حقوقی غیر دولتی که واجد شرایط مندرج در این قانون بوده و ملتزم به اهداف بخش تعاونی و اساسنامه قانونی آن باشد.
اخذ کارت بازرگانی فوری بنابراین اشخاص حقیقی ، یعنی افراد انسانی و اشخاص حقوقی غیر دولتی ، می توانند در شرکت تعاونی عضو شوند و اشخاص حقوقی دولتی به عضویت شرکت تعاونی پذیرفته نمی شوند.
شرط عضویت در شرکت تعاونی این است که :
اولاَ دارای شرایط مندرج در قانون بخش تعاونی ، یعنی شرایطی که در ماده 9 این قانون بیان شده است ، باشند. شرایط عمومی عضویت در شرکت تعاونی به قرار ذیل است :
_ داشتن تابعیت ایران ؛
_ عدم ممنوعیت قانونی و عدم حجر ؛
_ خرید حداقل سهام مقرر در اساسنامه ؛
_ درخواست کتبی عضویت ؛
_ تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
_ عدم رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
_ عدم عضویت در تعاونی مشابه .
ثانیاَ ملتزم ، یعنی بر عهده گیرنده اهداف بخش تعاونی و اساسنامه مصوب تعاونی مربوط باشند. منظوراز ملتزم بودن این است که فردی که در شرکت تعاونی عضو می شود تحقق یافتن اهداف بخش تعاونی را که در ماده اول قانون بخش تعاونی ذکر شده است ، در نظر داشته و مقصود واقعی او از عضویت نه رفع نیازهای شخصی ، بلکه نیل به این اهداف باشد. چون " تحقق عدالت اجتماعی " و " پیشگیری از اضرار به غیر " و " توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم " از اهداف بخش تعاونی است ، چنین معلوم می گردد که قانون فردی را به عنوان عضو شرکت تعاونی می پذیرد که انسانی والا ، جدا از فردیت و متوجه به جامعه و مردم باشد.
ناگفته نماند که برای پذیرفته شدن به عضویت شرکت تعاونی ، علاوه بر شروطی که در مواد 8 و 9 قانون بیان شده است ، اساسنامه شرکت می تواند شرایط دیگری به عنوان شرایط اختصاصی پیش بینی کند. افزون بر این کافی بودن امکانات و ظرفیت شرکت تعاونی نیز شرط است و در صورت عدم کفایت آن ها ، هیئت مدیره که مرجع قبول عضو جدید است ، مکلف است درخواست داوطلب عضویت را – با وجود دارا بودن شرایط لازم – رد کند.
- حداقل و حداکثر تعداد عضو
به موجب ماده 6 قانون بخش تعاونی ، " حداقل و حداکثر تعداد عضو در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آیین نامه ای تعیین می شود که به تصویب وزارت تعاون برسد ولی در هر صورت تعداد اعضا نباید کمتر از 7 نفر باشد ".
آیین نامه موضوع این ماده که وزارت تعاون آن را تهیه کرده است ، در این زمینه چنین مقرر می دارد : در انواع شرکت ها و اتحادیه های تعاونی تعداد اعضا در زمان ثبت و دوران فعالیت ، باید طبق طرح تاسیس و تغییرات بعدی آن که چهارچوب آن توسط معاونت های مربوط ابلاغ شده یا می شود ، بوده و در هر حال نباید از حدود زیر تجاوز کند . ( ماده 1) :
الف ) حداقل تعداد اعضا :
حداقل تعداد اعضا در زمان ثبت و دوران فعالیت در شرکت های تعاونی مصرف ، از 250 عضو و در انواع شرکت تعاونی عام ، از 500 عضو و در انواع اتحادیه های تعاونی و سایر شرکت های تعاونی ، از 7 عضو نباید کم تر باشد. ( بند الف ماده یک ).
در شرکت های تعاونی اشتغال زا که به منظور ایجاد اشتغال تولیدی یا خدماتی برای اعضا تشکیل می شوند ، تعداد اعضا نباید با رعایت حداقل مذکور در بند الف ، از تعداد فرصت های شغلی دائمی طرح و یا واحد تعاونی کمتر باشد. افزایش یا کاهش تعداد اعضا بعد از تاسیس تعاونی نیز تابع تغییرات کمی مشاغل دائمی مورد احتیاج در طول فعالیت آن خواهد بود. 80 درصد مشاغل دائمی این شرکت ها باید به اعضای تعاونی واگذار شود. ( بند ب ماده 1).
ب ) حداکثر تعداد اعضا :
حداکثر تعداد اعضا در انواع شرکت ها و اتحادیه های تعاونی ، تابع هیچ محدودیتی نمی باشد ؛ به استثنای آن دسته از شرکت های تعاونی مسکن که احداث واحدهای مسکونی اعضا را بر عهده دارند که حداکثر تعداد اعضای آن ها نباید از 500 نفر عضو بیشتر باشد. ( بند ج ماده یک ).
بنا به مراتب ، علاوه بر اینکه برای تشکیل شرکت تعاونی به وجود تعداد حداقل های مذکور نیاز است و بدون آن تشکیل شرکت ممکن نیست ، در مدت فعالیت شرکت نیز باید این حداقل حفظ شود و قانون بخش تعاونی ، کاهش تعداد اعضا از نصاب مقرر را در صورتی که ظرف سه ماه تعداد اعضا به نصاب نرسیده باشد ، از موارد انحلال شرکت تعاونی تعیین می کند.
- تعریف عضو
ماده 8 قانون بخش تعاونی می گوید : عضو در شرکت های تعاونی شخصی است حقیقی یا حقوقی غیر دولتی که واجد شرایط مندرج در این قانون بوده و ملتزم به اهداف بخش تعاونی و اساسنامه قانونی آن باشد.
اخذ کارت بازرگانی فوری بنابراین اشخاص حقیقی ، یعنی افراد انسانی و اشخاص حقوقی غیر دولتی ، می توانند در شرکت تعاونی عضو شوند و اشخاص حقوقی دولتی به عضویت شرکت تعاونی پذیرفته نمی شوند.
شرط عضویت در شرکت تعاونی این است که :
اولاَ دارای شرایط مندرج در قانون بخش تعاونی ، یعنی شرایطی که در ماده 9 این قانون بیان شده است ، باشند. شرایط عمومی عضویت در شرکت تعاونی به قرار ذیل است :
_ داشتن تابعیت ایران ؛
_ عدم ممنوعیت قانونی و عدم حجر ؛
_ خرید حداقل سهام مقرر در اساسنامه ؛
_ درخواست کتبی عضویت ؛
_ تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
_ عدم رعایت مقررات اساسنامه تعاونی ؛
_ عدم عضویت در تعاونی مشابه .
ثانیاَ ملتزم ، یعنی بر عهده گیرنده اهداف بخش تعاونی و اساسنامه مصوب تعاونی مربوط باشند. منظوراز ملتزم بودن این است که فردی که در شرکت تعاونی عضو می شود تحقق یافتن اهداف بخش تعاونی را که در ماده اول قانون بخش تعاونی ذکر شده است ، در نظر داشته و مقصود واقعی او از عضویت نه رفع نیازهای شخصی ، بلکه نیل به این اهداف باشد. چون " تحقق عدالت اجتماعی " و " پیشگیری از اضرار به غیر " و " توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم " از اهداف بخش تعاونی است ، چنین معلوم می گردد که قانون فردی را به عنوان عضو شرکت تعاونی می پذیرد که انسانی والا ، جدا از فردیت و متوجه به جامعه و مردم باشد.
ناگفته نماند که برای پذیرفته شدن به عضویت شرکت تعاونی ، علاوه بر شروطی که در مواد 8 و 9 قانون بیان شده است ، اساسنامه شرکت می تواند شرایط دیگری به عنوان شرایط اختصاصی پیش بینی کند. افزون بر این کافی بودن امکانات و ظرفیت شرکت تعاونی نیز شرط است و در صورت عدم کفایت آن ها ، هیئت مدیره که مرجع قبول عضو جدید است ، مکلف است درخواست داوطلب عضویت را – با وجود دارا بودن شرایط لازم – رد کند.
- حداقل و حداکثر تعداد عضو
به موجب ماده 6 قانون بخش تعاونی ، " حداقل و حداکثر تعداد عضو در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آیین نامه ای تعیین می شود که به تصویب وزارت تعاون برسد ولی در هر صورت تعداد اعضا نباید کمتر از 7 نفر باشد ".
آیین نامه موضوع این ماده که وزارت تعاون آن را تهیه کرده است ، در این زمینه چنین مقرر می دارد : در انواع شرکت ها و اتحادیه های تعاونی تعداد اعضا در زمان ثبت و دوران فعالیت ، باید طبق طرح تاسیس و تغییرات بعدی آن که چهارچوب آن توسط معاونت های مربوط ابلاغ شده یا می شود ، بوده و در هر حال نباید از حدود زیر تجاوز کند . ( ماده 1) :
الف ) حداقل تعداد اعضا :
حداقل تعداد اعضا در زمان ثبت و دوران فعالیت در شرکت های تعاونی مصرف ، از 250 عضو و در انواع شرکت تعاونی عام ، از 500 عضو و در انواع اتحادیه های تعاونی و سایر شرکت های تعاونی ، از 7 عضو نباید کم تر باشد. ( بند الف ماده یک ).
در شرکت های تعاونی اشتغال زا که به منظور ایجاد اشتغال تولیدی یا خدماتی برای اعضا تشکیل می شوند ، تعداد اعضا نباید با رعایت حداقل مذکور در بند الف ، از تعداد فرصت های شغلی دائمی طرح و یا واحد تعاونی کمتر باشد. افزایش یا کاهش تعداد اعضا بعد از تاسیس تعاونی نیز تابع تغییرات کمی مشاغل دائمی مورد احتیاج در طول فعالیت آن خواهد بود. 80 درصد مشاغل دائمی این شرکت ها باید به اعضای تعاونی واگذار شود. ( بند ب ماده 1).
ب ) حداکثر تعداد اعضا :
حداکثر تعداد اعضا در انواع شرکت ها و اتحادیه های تعاونی ، تابع هیچ محدودیتی نمی باشد ؛ به استثنای آن دسته از شرکت های تعاونی مسکن که احداث واحدهای مسکونی اعضا را بر عهده دارند که حداکثر تعداد اعضای آن ها نباید از 500 نفر عضو بیشتر باشد. ( بند ج ماده یک ).
بنا به مراتب ، علاوه بر اینکه برای تشکیل شرکت تعاونی به وجود تعداد حداقل های مذکور نیاز است و بدون آن تشکیل شرکت ممکن نیست ، در مدت فعالیت شرکت نیز باید این حداقل حفظ شود و قانون بخش تعاونی ، کاهش تعداد اعضا از نصاب مقرر را در صورتی که ظرف سه ماه تعداد اعضا به نصاب نرسیده باشد ، از موارد انحلال شرکت تعاونی تعیین می کند.
انواع شرکت های اشخاص